Stawiasz garaż blaszany przy granicy? Zgoda sąsiada - Wzór i przepisy 2025

Z prezentowanych danych i przepisów rysuje się wyraźny rozdźwięk: planowana lokalizacja w odległości kilkudziesiąt centymetrów od granicy jest znacznie mniejsza niż standardowe minimum 3 metrów. To fundamentalnie zmienia postać rzeczy w kontekście legalności i wymaganych formalności budowlanych. Nawet najlepsze stosunki sąsiedzkie i pisemna zgoda na "zasypanie" tych wymaganych metrów pustej przestrzeni nie zawsze magicznie "kasują" przepisy, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa (np. przeciwpożarowego) i odpowiednich warunków użytkowania nieruchomości obu stron. To stawia pod znakiem zapytania możliwość realizacji inwestycji wyłącznie na podstawie zgłoszenia, które zazwyczaj przewidziane jest dla obiektów zgodnych z podstawowymi przepisami, a nie dla takich, które wprowadzają tak znaczące odstępstwa od standardowych wymogów lokalizacyjnych.

Kiedy Zgoda Sąsiada Jest Potrzebna Przy Stawianiu Garażu Blaszanego? (Przepisy 2025)

Zrozumienie, kiedy dokładnie potrzebna jest zgoda sąsiada na postawienie garażu blaszanego wzór, wymaga zanurzenia się w labirynt przepisów Prawa Budowlanego i aktów wykonawczych, przede wszystkim Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Aktualne przepisy, z perspektywy roku 2025, co do zasady sytuują budynki w określonej odległości od granicy działki sąsiedniej, aby zapewnić minimalne standardy bezpieczeństwa pożarowego i komfortu użytkowania nieruchomości. Kategoryczny wymóg mówi o co najmniej 3 metrach dla ściany pozbawionej okien i drzwi, a 4 metry dla ściany z takimi otworami, gdy działka sąsiednia jest działką budowlaną.

Wyobraźmy sobie typową sytuację: chcesz postawić blaszany garaż o standardowych wymiarach, np. 6x3 metry, w rogu działki. Jeśli ściana dłuższego boku miałaby stanąć bliżej niż 3 metry od granicy, z miejsca uruchamia się czerwona lampka prawna. Przepis ten dotyczy każdego "budynku", a garaż blaszany, jeśli jest trwale związany z gruntem (choćby na symbolicznych fundamentach czy zakotwiony w podłożu śrubami), może być interpretowany jako budynek lub co najmniej inna budowla podlegająca rygorom Prawa Budowlanego, zwłaszcza w kontekście odległości.

Kiedy zatem potrzebujemy formalnej zgody sąsiada? Przede wszystkim wtedy, gdy planowana lokalizacja garażu, w rozumieniu przepisów dotyczących sytuowania budynków, narusza minimalne odległości od granicy, a przepisy te dopuszczają odstępstwa w określonych, wyjątkowych sytuacjach, często uzależniając je od zgody sąsiada. Przykładem takiej sytuacji, choć rzadko mającej zastosowanie do typowych garaży blaszanych jako wolnostojących obiektów, może być możliwość budowy bliżej granicy lub nawet na granicy, o ile taka możliwość jest wyraźnie przewidziana w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP).

Bardzo istotne jest, że samo "dobre życie z sąsiadem" i jego ustne "nie mam nic przeciwko" nie zastępuje formalnej zgody wymaganej przez prawo, gdy prawo ją przewiduje jako warunek odstępstwa od ogólnych reguł. Formalna zgoda jest dokumentem, który dołącza się do wniosku lub zgłoszenia w procedurze administracyjnej. Bez niej, nawet najlepsze chęci obu stron mogą zderzyć się z biurokratyczną rzeczywistością i prowadzić do nakazu rozbiórki lub konieczności przeniesienia konstrukcji. To jest ten moment, kiedy czujesz, że dobra wola powinna wystarczyć, ale system wymaga papierka.

Inny scenariusz, gdzie zgoda sąsiada może okazać się kluczowa, choć pośrednio, to procedura uzyskania pozwolenia na budowę, która jest wymagana w przypadku inwestycji niespełniających kryteriów "na zgłoszenie" lub budowy z odstępstwami od warunków technicznych. W takiej procedurze, sąsiedzi stają się "stronami postępowania". Mają prawo zgłaszać uwagi i zastrzeżenia. Jeśli inwestycja wymaga zmniejszenia odległości od granicy na podstawie jakichś przepisów dopuszczających wyjątki (np. budowa na granicy w przypadku specyficznej zabudowy bliźniaczej przewidzianej w MPZP), brak sprzeciwu sąsiada jest fundamentalny dla pozytywnego rozpatrzenia sprawy. Choć nie jest to *bezpośrednia zgoda* na budowę, ale raczej *zgoda na status strony* bez wnoszenia protestów co do lokalizacji.

Przepisy różnicują też sytuację w zależności od charakteru działki sąsiedniej – czy jest to działka budowlana, rolna, leśna, droga publiczna czy wewnętrzna. Zasady 3m/4m stosuje się głównie do działek budowlanych. Jednak nawet w przypadku innych typów działek, wznoszenie obiektów tuż przy granicy może być regulowane innymi przepisami lub stanowić podstawę do roszczeń sąsiedzkich w ramach prawa cywilnego, jeśli narusza ich prawo własności czy wpływa negatywnie na ich nieruchomość (np. zacienienie, utrudnienie dostępu).

Co więcej, lokalne przepisy, takie jak wspomniany MPZP lub decyzja o warunkach zabudowy (WZ), mogą wprowadzać dodatkowe, a czasem odmienne regulacje dotyczące linii zabudowy, intensywności zabudowy czy odległości od granic. Czasem MPZP dopuszcza w określonych obszarach budowę w mniejszej odległości lub na granicy, stawiając dodatkowe warunki, które mogą obejmować konieczność uzyskania zgody sąsiada. Zawsze należy zacząć od sprawdzenia MPZP dla swojej działki, a w przypadku jego braku – wystąpić o WZ.

Na gruncie prawa cywilnego, nawet jeśli formalnie uda się przejść procedurę budowlaną, art. 144 Kodeksu Cywilnego stanowi, że właściciel nieruchomości powinien powstrzymać się od działań na swojej nieruchomości, które zakłócałyby korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (tzw. immisje). Garaż postawiony tuż przy granicy może generować takie immisje (np. spływająca woda deszczowa, zacienienie), nawet jeśli powstał formalnie zgodnie z Prawem Budowlanym. W takiej sytuacji zgoda sąsiada, choć pierwotnie udzielona, może być podstawą do negocjacji lub łagodzenia konfliktu, ale nie wyklucza całkowicie drogi sądowej o zakazanie immisji, choć szanse na wygraną sąsiada byłyby mniejsze, gdy udzielił uprzednio zgody.

Podsumowując tę kwestię – zgoda sąsiada staje się absolutnie kluczowa z punktu widzenia prawa budowlanego głównie wtedy, gdy planujesz inwestycję z odstępstwami od standardowych odległości, a konkretny przepis lub MPZP/WZ wprost uzależnia możliwość takiego odstępstwa od jej uzyskania. W pozostałych przypadkach jest ona elementem budowania dobrych relacji i unikania sporów w procedurach administracyjnych, ale sama w sobie nie jest panaceum na wszelkie wymogi prawne. Brak formalnej zgody, tam gdzie jest wymagana, może zniweczyć plany budowy, natomiast jej brak w sytuacjach, gdy nie jest wprost wymagana, może po prostu uprzykrzyć życie na etapie procedur administracyjnych lub później.

Rola Zgody Sąsiada W Procedurze Zgłoszenia Garażu Blaszanego Przy Granicy

Procedura zgłoszenia zamiaru budowy lub wykonania robót budowlanych to uproszczona ścieżka legalizacji niektórych inwestycji, stosowana zamiast pozwolenia na budowę. Dotyczy to obiektów o określonych parametrach, takich jak wiaty czy budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m kwadratowych, o ile liczba takich obiektów na działce nie przekracza jednego na każde 500 m kwadratowych powierzchni działki. Często garaże blaszane, ze względu na swoje niewielkie rozmiary (np. 3x5m daje 15m²), mieszczą się w tych kryteriach powierzchniowych.

Jednakże kluczowym problemem przy lokalizowaniu garażu blaszanego tuż przy granicy (kilkadziesiąt centymetrów) jest zazwyczaj naruszenie minimalnej odległości 3 metrów od granicy działki sąsiedniej, która wynika ze wspomnianych wcześniej przepisów techniczno-budowlanych (§ 12 ust. 1 Warunków Technicznych). Procedura zgłoszenia co do zasady dotyczy inwestycji, które są zgodne z przepisami Prawa Budowlanego i Warunków Technicznych. Czyli jeśli standardowy przepis wymaga 3 metrów, a ty planujesz postawić na 0.5 metra, automatycznie wykraczasz poza standardową procedurę zgłoszenia dla obiektów spełniających podstawowe wymogi.

W tym miejscu pojawia się często mylne przekonanie, że jeśli sąsiad wyraził zgodę ("sąsiad nie ma nic przeciwko, dobrze żyjemy"), to taka zgoda legalizuje odstępstwo od minimalnych odległości i pozwala przeprowadzić inwestycję na samo zgłoszenie. Niestety, w większości przypadków, tak to po prostu nie działa. Zgoda sąsiada sama w sobie nie jest podstawą prawną do pominięcia wymogu minimalnej odległości od granicy wynikającego z Warunków Technicznych.

Praktyka i interpretacje prawne wskazują, że odstępstwo od wymogów Warunków Technicznych dotyczących sytuowania budynków (w tym minimalnych odległości od granic) jest możliwe tylko w ściśle określonych, wyjątkowych przypadkach, które najczęściej wymagają uzyskania pozwolenia na budowę i przewidują osobną procedurę, a nie tylko zgłoszenia. Nawet jeśli istnieje możliwość odstępstwa (np. w oparciu o MPZP pozwalający budować bliżej granicy lub na granicy), procedura ta jest bardziej złożona i często wykracza poza ramy prostego zgłoszenia. W takich przypadkach zgoda sąsiada (formalna!) może być *jednym z warunków* lub *niezbędnym elementem* wniosku o pozwolenie na budowę z takim odstępstwem, ale nigdy jedyną przesłanką do legalnego usytuowania obiektu niezgodnie z ogólnymi przepisami.

Na przykład, w rzadkich sytuacjach, MPZP może dopuszczać budowę np. garażu bezpośrednio na granicy działki, jeśli konstrukcja stanowi ścianę oddzielenia przeciwpożarowego i sąsiad wyrazi na to zgodę. Ale to jest bardzo specyficzna regulacja, odnosząca się zazwyczaj do zwartej zabudowy i wymagająca precyzyjnie zdefiniowanych parametrów ściany oddzielenia. Typowy garaż blaszany w zabudowie bliźniaczej, oddalony o kilkadziesiąt centymetrów, raczej nie wpisuje się w takie scenariusze.

Co zatem oznacza zgoda sąsiada na postawienie garażu blaszanego przy granicy w kontekście zgłoszenia? Przede wszystkim, jest to niezbędny element dobrych relacji, który może ułatwić procedurę w sposób nieformalny, minimalizując ryzyko sprzeciwu ze strony sąsiada, gdyby urząd musiał go powiadomić (choć przy standardowym zgłoszeniu dotyczącym obiektu *zgodnego* z przepisami, sąsiad nie jest stroną postępowania). Jednak gdy planujesz postawienie garażu w odległości mniejszej niż 3 metry (lub 4 metry, zależnie od ściany), fakt posiadania zgody sąsiada zazwyczaj nie przekształca nagle tej inwestycji w taką, którą można zrealizować na samo zgłoszenie, omijając wymogi odległości. To trochę jak próba wjazdu na autostradę na dowodzie osobistym zamiast biletu – dowód tożsamości jest ważny, ale nie zastępuje opłaty.

Inwestorzy często podchodzą do urzędu ze zgłoszeniem, dołączając pisemną zgodę sąsiada na lokalizację niezgodną z przepisami o odległościach. Urząd ma obowiązek weryfikacji zgodności projektu z przepisami. W przypadku stwierdzenia naruszenia minimalnej odległości wynikającej z Warunków Technicznych (brak MPZP lub WZ zezwalającego na odstępstwo), urząd najprawdopodobniej wniesie sprzeciw wobec zgłoszenia i wskaże konieczność wystąpienia o pozwolenie na budowę, ewentualnie zaleci dostosowanie projektu do obowiązujących odległości. Pisemna zgoda sąsiada, choć może zostać załączona jako element potwierdzający jego świadomość i brak obiekcji na danym etapie, nie będzie decydującym argumentem zmieniającym podstawę prawną realizacji inwestycji z zgłoszenia na akceptowalne odstępstwo od Warunków Technicznych.

Reasumując, rola zgody sąsiada w procedurze zgłoszenia, zwłaszcza gdy garaż planowany jest zbyt blisko granicy w świetle ogólnych przepisów, jest bardziej rolą społeczną i prewencyjną (przeciwdziałanie konfliktom) niż rolą proceduralną, która sama w sobie legalizowałaby odstępstwo od minimalnych odległości. Dla organu administracji ważniejsza od zgody sąsiada jest zgodność z MPZP/WZ i ogólnymi przepisami budowlanymi.

Kluczowe Elementy Pisma Zgody Sąsiada (Tworzenie Wzoru)

Choć formalnie przepisy prawa budowlanego nie określają uniwersalnego, obowiązkowego "wzoru" pisma zgody sąsiada na postawienie garażu blaszanego wzór, to jednak sporządzenie takiego dokumentu w sposób przemyślany i szczegółowy jest kluczowe dla przejrzystości sytuacji i uniknięcia późniejszych nieporozumień czy roszczeń. Skoro sąsiad wyraził dobrą wolę ("sąsiad nie ma nic przeciwko"), warto tę wolę uwiecznić w formie, która nie pozostawi wątpliwości co do zakresu udzielonej zgody.

Praktyczne doświadczenie i potrzeba dokumentowania faktów na użytek przyszłych potencjalnych wyjaśnień (np. w urzędzie czy w przypadku zmiany sąsiada) wskazują na szereg kluczowych elementów, które takie pismo powinno zawierać. Pamiętajmy, że pismo to ma potwierdzić świadomość sąsiada o planach inwestora i jego akceptację dla nich w określonym zakresie.

Elementy takie jak dane stron to absolutna podstawa. Pismo powinno jasno identyfikować osobę wyrażającą zgodę (sąsiada) i osobę, której zgoda jest udzielana (inwestora). Potrzebne są pełne imiona i nazwiska, adresy zamieszkania oraz, co bardzo ważne, dokładne dane nieruchomości, których dotyczy zgoda – numery działek ewidencyjnych, adresy nieruchomości. To zapewnia, że zgoda odnosi się do konkretnych osób i konkretnych gruntów.

Centralnym punktem pisma jest jasne oświadczenie o udzieleniu zgody. Musi ono precyzyjnie wskazywać, *na co* zgoda jest udzielana. Tutaj nie wystarczy ogólnikowe "zgadzam się na postawienie garażu". Konieczne jest opisanie obiektu – podanie jego rodzaju (np. garaż blaszany, wiata, budynek gospodarczy), orientacyjnych wymiarów (długość, szerokość, wysokość – np. "o wymiarach około 3x5x2 metry"), materiału wykonania, a także funkcji (np. składzik ogrodowy, garaż na samochód). Precyzja zapobiega sytuacji, w której sąsiad twierdziłby później, że zgadzał się na coś innego.

Niezwykle istotne jest dokładne określenie lokalizacji obiektu, na którą sąsiad wyraża zgodę. W kontekście postawienia garażu blaszanego przy granicy, kluczowe jest podanie odległości od granicy sąsiedniej działki oraz wskazanie, której dokładnie granicy dotyczy zgoda. Sformułowania typu "kilkadziesiąt centymetrów od płotu", choć używane w mowie potocznej, w oficjalnym dokumencie powinny zostać zastąpione konkretną, zmierzoną lub planowaną odległością (np. "w odległości około 0,5 metra od granicy działki nr [numer działki sąsiada]"). Warto również wskazać położenie obiektu względem konkretnego punktu odniesienia, np. rogu działki.

Pismo powinno również zawierać oświadczenie sąsiada o pełnej świadomości konsekwencji udzielonej zgody, w szczególności dotyczących wspomnianej zmniejszonej odległości od granicy w stosunku do standardowych przepisów. Formuła typu "świadomy usytuowania planowanego garażu w odległości mniejszej niż 3 metry od granicy działki..." potwierdza, że zgoda nie została udzielona pod wpływem błędu co do faktów dotyczących planów budowlanych. To ważne, aby uniknąć późniejszych argumentów o braku wiedzy na temat planowanej lokalizacji.

Elementem formalnym, lecz niezbędnym, jest data sporządzenia pisma oraz własnoręczny podpis sąsiada (właściciela działki, której dotyczy bliskość garażu). Czasem, dla większej pewności i mocy dowodowej, można rozważyć poświadczenie podpisu przez notariusza, choć dla prostych zgód na garaż blaszany jest to zazwyczaj nadmierny formalizm. Warto natomiast sporządzić pismo w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach – po jednym dla każdej ze stron.

Jeśli plan inwestycji zakłada jakiekolwiek ingerencje w infrastrukturę wspólną (np. wspólne ogrodzenie) lub kwestie wpływające na sąsiednią działkę (np. odprowadzenie wody z dachu garażu), zgoda powinna również precyzyjnie odnosić się do tych aspektów, wskazując np. na uzgodniony sposób rozwiązania danych kwestii. Im bardziej szczegółowe pismo, tym mniejsze pole do interpretacji i sporów w przyszłości.

Choć pismo zgody sąsiada jest formalnym dokumentem, jego język powinien być klarowny i zrozumiały dla obu stron, pozbawiony zawiłych prawniczych sformułowań, chyba że są one niezbędne dla precyzji. To w końcu dokument między sąsiadami, choć mający potencjalnie znaczenie w relacjach z urzędami czy w przypadku konfliktu. Stworzenie jasnego pisma zgody sąsiada to inwestycja w spokój ducha i fundament do budowy, zwłaszcza gdy planuje się nietypowe rozwiązania lokalizacyjne.

Czy Zgoda Sąsiada Zawsze Wystarczy? Inne Formalności i Wyjątki

Kwestia, czy samo życzliwe "nie mam nic przeciwko" ze strony sąsiada jest wystarczające do postawienia garażu blaszanego tuż przy granicy, nawet w odległości kilkudziesiąt centymetrów, to sedno problemu, z którym mierzy się wielu inwestorów. Krótka, choć bolesna odpowiedź brzmi: zazwyczaj nie, zgoda sąsiada na postawienie garażu blaszanego wzór to tylko jeden z potencjalnych elementów układanki, a rzadko jedyny i wystarczający.

Podstawową zasadą w prawie budowlanym jest, że wszelkie prace wymagające zgłoszenia lub pozwolenia na budowę muszą być zgodne z przepisami Prawa Budowlanego, Warunkami Technicznymi (WT) oraz miejscowymi aktami prawa, takimi jak Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) lub, w jego braku, decyzja o warunkach zabudowy (WZ).

Wcześniej wspomniane Warunki Techniczne, a konkretnie § 12, jasno określają minimalne odległości budynków od granicy działki sąsiedniej: 3 metry dla ścian bez okien i drzwi, 4 metry dla ścian z otworami. Planując garaż blaszany o wymiarach 3 × 5 × 2 metry kilkadziesiąt centymetrów od granicy, siłą rzeczy wchodzimy w konflikt z tą regulacją.

Procedura zgłoszenia, choć uproszczona, zakłada zgodność projektu z obowiązującymi przepisami. Jeśli z dokumentacji dołączonej do zgłoszenia (szkice, opisy) wynika, że planowana odległość od granicy jest mniejsza niż wymagane 3 metry (przy założeniu, że ściana garażu od strony granicy będzie ślepa, co dla blaszaka jest typowe), organ administracji architektoniczno-budowlanej (starostwo lub urząd miasta na prawach powiatu) ma podstawy do wniesienia sprzeciwu. Urząd stoi na straży przestrzegania prawa, a nie dobrych relacji sąsiedzkich. Przykładowo, Pan Marek planował postawić swój blaszak w odległości 1 metra od granicy, uzyskał nawet pisemną zgodę sąsiada. Złożył zgłoszenie. Po 30 dniach otrzymał sprzeciw – uzasadnieniem było naruszenie minimalnej odległości wynikającej z WT. Zgoda sąsiada okazała się w tym przypadku niewystarczająca, aby legalnie zrealizować inwestycję w trybie zgłoszenia niezgodnego z przepisami.

Kiedy zatem zgoda sąsiada może realnie wpłynąć na możliwość budowy bliżej granicy? Przede wszystkim, gdy możliwość taka jest przewidziana w lokalnych przepisach. MPZP jest dokumentem nadrzędnym w stosunku do Warunków Technicznych w wielu aspektach sytuowania budynków. Może on np. określać nieprzekraczalną linię zabudowy w innej odległości od granicy niż 3 czy 4 metry. Co więcej, rzadko, ale jednak, MPZP może dopuścić budowę bezpośrednio na granicy działki lub w mniejszej odległości, często pod warunkiem uzyskania zgody sąsiada i spełnienia dodatkowych wymagań technicznych (np. ściana przeciwpożarowa). W takim przypadku zgoda sąsiada staje się wymaganym, formalnym dokumentem dołączanym do wniosku o pozwolenie na budowę (gdyż budowa na granicy lub z odstępstwem od WT najczęściej wymaga pozwolenia, a nie zgłoszenia).

Innym wyjątkiem jest sytuowanie obiektów gospodarczych, garaży i wiat o powierzchni zabudowy do 35 m², o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 14 Prawa Budowlanego, gdy planowana jest budowa na działce siedliskowej w granicach istniejącej zabudowy zagrodowej lub na działce budowlanej. Chociaż przepis ten pozwala na realizację tych obiektów na zgłoszenie (bez pozwolenia), w kwestii odległości od granicy nadal obowiązują ogólne przepisy WT. Jednak interpretacje i specyfika działek siedliskowych czy konkretnych zapisów MPZP mogą wprowadzać pewne niuanse, które czasami mogą być związane ze zgodą sąsiada (np. budowa na granicy działki siedliskowej z budynkiem gospodarczym na sąsiedniej działce siedliskowej, o ile dopuszczają to przepisy odrębne i MPZP).

Jeśli inwestycja w odległości mniejszej niż 3 metry od granicy nie jest wprost dopuszczona przez MPZP czy WZ, a jednocześnie narusza Warunki Techniczne, jej legalne zrealizowanie wymagałoby najczęściej wystąpienia o pozwolenie na budowę z wnioskiem o zgodę na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. Jest to procedura skomplikowana, wymagająca zgody odpowiedniego organu administracji architektoniczno-budowlanej wyższego stopnia, popartej opinią wojewódzkiego konserwatora zabytków (jeśli dotyczy) oraz złożeniem wniosku o odstępstwo wraz ze stosownym uzasadnieniem i propozycją rozwiązań zastępczych zapewniających bezpieczeństwo. W takiej procedurze sąsiedzi są stronami i ich zgoda (formalny brak sprzeciwu) jest kluczowa, ale sam wniosek o odstępstwo musi mieć silne uzasadnienie techniczne, a nie tylko argumentację opartą na dobrej woli sąsiada.

Podsumowując, zgoda sąsiada na garaż blaszany przy granicy, w typowej sytuacji naruszającej minimalne odległości z Warunków Technicznych, zazwyczaj nie jest formalnym dokumentem wystarczającym do legalizacji inwestycji na samo zgłoszenie lub bez innych formalności. Stanowi ważny element pozaprawny (dobre stosunki) i potencjalnie ułatwiający przebieg procedur administracyjnych wymagających udziału stron (pozwolenie na budowę, zwłaszcza z odstępstwem), ale nie zastępuje konieczności przestrzegania MPZP/WZ i przepisów ogólnokrajowych. Inne formalności, takie jak zgodność z MPZP/WZ i uzyskanie odpowiedniej decyzji administracyjnej (zgłoszenie bez sprzeciwu lub pozwolenie na budowę, ewentualnie z zgodą na odstępstwo, gdy jest to prawem dopuszczalne i uzasadnione), są absolutnie kluczowe.