Przepisy PPOŻ garaży podziemnych – wymagania i zasady

W garażach podziemnych przepisy przeciwpożarowe łączą aspekty konstrukcyjne, techniczne i organizacyjne. Ten tekst skupia się na trzech wątkach: odporności pożarowej konstrukcji, podziale na strefy oraz wymaganiach dotyczących dróg i wyjść ewakuacyjnych. Dodatkowo omówimy systemy wentylacji i oddymiania, materiały ograniczające rozprzestrzenianie ognia oraz praktyczne wskazówki projektowe. Wszystko z danymi liczbowymi i orientacyjnymi kosztami, aby ułatwić decyzje projektowe.

Spis treści:

• Odporność pożarowa garażu podziemnego
• Strefy pożarowe w garażach podziemnych
• Wyjścia ewakuacyjne i drogi ewakuacyjne
• Systemy wentylacji i oddymiania w podziemnym garażu
• Materiały i zabudowy ograniczające rozprzestrzenianie ognia
• Usytuowanie garażu a wymagania PPOŻ
• Dokumentacja i zgodność z normami lokalnymi
• Przepisy przeciwpożarowe garaż podziemny – Pytania i odpowiedzi

Odporność pożarowa garażu podziemnego

W projekcie garażu podziemnego kluczowa jest odporność pożarowa elementów nośnych oraz przegród. Dla garażu, z ładunkiem ogniowym do 500 MJ/m2, elementy konstrukcyjne często projektuje się jak dla budynku klasy PM, co oznacza wymagania REI od 60 do 120 minut. Należy przyjąć, że stropy i słupy przenoszące ponadkryte kondygnacje wymagają odporności wyższej niż ściany działowe. Dobór klasy zależy od usytuowania, liczby poziomów i występowania zabudowy nierozprzestrzeniającej ognia.

Typowe, orientacyjne wartości to: ściany nośne i separacyjne REI 60–120, stropy REI 120 jeśli garaż znajduje się pod częścią mieszkalną lub usługową, a słupy REI 120 lub osłonione powłokami ogniochronnymi. Należy też uwzględnić instalacje i kable w przegrodach — przepusty muszą mieć atesty i masy uszczelniające. Koszt zabezpieczenia pęczniejącą powłoką to około 70–250 zł/m2, drzwi o odporności 60 min kosztują zazwyczaj 1 500–3 500 zł.

Typowo stosuje się żelbetowe stropy, płyty gipsowo-kartonowe z wkładkami ognioodpornymi oraz obudowy słupów z wełny mineralnej o grubości 50–100 mm. Należy wyliczyć masę ogniową i udokumentować, że zabudowy są nierozprzestrzeniające ognia, by przyjąć niższą klasę odporności całego garażu. W przypadku garażu z połączeniem z funkcjami mieszkalnymi lub handlowymi, inwestor powinien przewidzieć dodatkowe osłony i atesty materiałowe.

Zobacz także: Dojazd do garażu: przepisy i wytyczne

Strefy pożarowe w garażach podziemnych

Oddzielenie na strefy pożarowe ogranicza ryzyko rozprzestrzenienia ognia i ułatwia ewakuację oraz działania ratownicze. W garażu podziemnym strefy wyznacza się według powierzchni, funkcji i dróg dojazdu straży pożarnej, z uwzględnieniem ewentualnego zasilania instalacji. Strefowanie wpływa też na wymagania dla systemów oddymiania i instalacji gaśniczych, a także na dobór materiałów osłonowych. W projekcie należy opisać granice stref, sposób zamknięć oraz przepusty instalacyjne.

Orientacyjne limity powierzchni stref zależą od obecności systemu gaśniczego. Na przykład brak automatycznego zraszania może ograniczać strefę do ok. 1 000 m2, natomiast przy pełnym systemie możliwe jest zwiększenie do 2 500–3 000 m2. Należy traktować te wartości jako punkt wyjścia i sprawdzić zapisy lokalnych przepisów. Poniższa tabela ilustruje przykładowe limity oraz uwagę dotyczącą wymogów oddymiania i dostępu.

Projektanci muszą też zaplanować pionowe separacje między poziomami garażu, zabezpieczając klatki schodowe i szyby windowe jako elementy wydzielone. Przepusty instalacyjne, zsypy i rampy powinny mieć uszczelnienia oraz klapy oddymiające przy przejściach między strefami. Strefy wpływają bezpośrednio na długość dróg ewakuacyjnych, dlatego każdy podział trzeba skorelować z planem ewakuacji i systemem oddymiania. Kontrole wykonawcze sprawdzają zgodność z udokumentowanymi granicami stref.

Zobacz także: Garaż przepisy: Co trzeba wiedzieć o budowie i zgłoszeniach

Wyjścia ewakuacyjne i drogi ewakuacyjne

Dostęp do bezpiecznych wyjść ewakuacyjnych to priorytet projektowy w garażu podziemnym. Należy zaprojektować liczbę wyjść i szerokości drzwi tak, aby umożliwić sprawną ewakuację osób, kierując ruch na klatki schodowe i drogi dojazdu straży pożarnej. Przyjęte odległości ewakuacyjne różnią się w zależności od zabezpieczeń automatycznych. Oznakowanie, oświetlenie awaryjne i regularne przeglądy są równie istotne jak konstrukcja dróg ewakuacyjnych.

Poniżej krótki krok po kroku, który pomocny jest przy projektowaniu dróg i wyjść ewakuacyjnych w garażu. Należy każdorazowo rozpocząć od oceny liczby użytkowników i maksymalnych odległości do wyjścia. Kolejne kroki determinują szerokości drzwi i liczbę klatek schodowych oraz zabezpieczeń. Lista przypomina priorytety projektowe i konkretne kroki kontrolne przed odbiorem budynku.

• Obliczyć liczbę użytkowników: powierzchnia / 12,5 m2 na miejsce parkingowe.
• Określić maksymalną odległość ewakuacyjną: typowo 30 m bez zraszaczy, do 60 m przy zraszaczu.
• Zapewnić co najmniej dwa kierunki ewakuacji dla stref powyżej 200 m2 lub przy większej liczbie osób.
• Minimalna szerokość drogi ewakuacyjnej: 0,9–1,2 m dla pojedynczych drzwi; korytarze i klatki schodowe zgodnie z obciążeniem.
• Wykonać oznakowanie i oświetlenie awaryjne; zaplanować ćwiczenia i instrukcje dla użytkowników.

Klatki schodowe prowadzące z garażu na zewnątrz muszą mieć przegrody o klasie odporności wyższej niż pozostałe elementy garażu i oddzielne drogi od ramp. Drogi ewakuacyjne powinny być utrzymane wolne od przeszkód, a długość rampy i kąt nachylenia nie mogą utrudniać ucieczki. Koszt oświetlenia awaryjnego dla przeciętnego garażu 50 miejsc to orientacyjnie 8 000–15 000 zł. Regularne przeglądy gwarantują sprawność systemów ewakuacyjnych.

Systemy wentylacji i oddymiania w podziemnym garażu

Wentylacja w garażu podziemnym pełni dwie funkcje: kontrolę stężeń spalin (tlenku węgla) podczas normalnego użytkowania oraz oddymianie w przypadku pożaru. Systemy dzieli się na mechaniczne i mieszane; dobór zależy od kubatury i liczby miejsc parkingowych. Należy przewidzieć czujniki CO i dymu, które sterują pracą wentylatorów oraz dopływem powietrza z zewnątrz. W przypadku oddymiania kluczowa jest prędkość przepływu powietrza i rozmieszczenie nawiewów oraz wyrzutni.

Orientacyjne wielkości to: 6–10 wymian powietrza na godzinę dla wentylacji ogólnej lub projekt oparty na dobowym obciążeniu, a dla oddymiania wentylatory o wydajności od 5 do 50 m3/s w zależności od kubatury. Przykładowo wentylator osiowy 5 kW kosztuje 6 000–15 000 zł, a system sterowania z czujnikami CO to dodatkowo 10 000–30 000 zł. Kanały mają zwykle średnice 315–800 mm, a klapy oddymiające powinny działać automatycznie po wykryciu dymu.

Systemy oddymiania muszą mieć redundancję i automatyczne scenariusze działania: samoczynne uruchomienie wentylatorów, zamknięcie klap i otwarcie wyrzutni. Należy przewidzieć zasilanie rezerwowe na 60–120 minut pracy po wykryciu pożaru. Przeglądy czujników CO i systemu sterowania wykonuje się co najmniej co 6 miesięcy, a pomiary wydajności wentylatorów przy odbiorze i po modernizacjach. Roczne koszty serwisu to zwykle 5–10% wartości instalacji.

Materiały i zabudowy ograniczające rozprzestrzenianie ognia

Materiały stosowane w garażu podziemnym mają kluczowe znaczenie dla ograniczenia rozprzestrzeniania ognia. Preferuje się materiały niepalne lub o ograniczonej palności, takie jak beton, stal zabezpieczona powłokami ogniochronnymi, wełna mineralna oraz płyty niepalne. Należy unikać tworzyw sztucznych bez atestu i planować zabudowy tak, by nie tworzyły dodatkowych pułapek dymu. Istotne są także systemy zarządzania kablami i ich osłony w przepustach.

Wełna mineralna o gęstości 100–150 kg/m3 i grubości 50–100 mm stosowana jako izolacja słupów i kanałów daje efektywną barierę termiczną. Płyty cementowo-włóknowe 10–20 mm i płyty wapienno-piaskowe mogą pełnić rolę przegród o odporności 30–90 minut. Należy szacować koszt materiałów: wełna mineralna ~30–80 zł/m2, płyty ognioodporne ~40–120 zł/m2, systemy obudowy słupów i montaż to zwykle 150–400 zł/m.b. Przepusty kablowe wymagają stosowania mas ogniochronnych.

Drzwi i klapy oddymiające powinny mieć deklarowaną klasę odporności i być wyposażone w samozamykacze oraz uszczelki pęczniejące. Należy stosować certyfikowane listwy i masy do uszczelniania przejść instalacyjnych oraz ognioodporne tace kablowe. Pomalowanie elementów powłokami intumescentnymi może wydłużyć odporność o kilkadziesiąt minut, a cena takiego zabiegu zależy od grubości powłoki i sięga 70–250 zł/m2. Regularne przeglądy gwarantują utrzymanie deklarowanych właściwości.

Usytuowanie garażu a wymagania PPOŻ

Usytuowanie garażu podziemnego względem funkcji budynku determinuje zaostrzone wymagania ppoż. Garaż bezpośrednio pod częścią mieszkalną wymaga wyższej klasy odporności przegrody stropowej oraz dodatkowych separacji pionowych. Należy uwzględnić ryzyko przenikania dymu do stref mieszkalnych i zaprojektować szczelne przejścia instalacji. Piony wentylacyjne i szyby windowe muszą być zabezpieczone, a ich zamknięcia współpracować z systemem oddymiania.

Dostęp dla straży pożarnej i drogi dojazdowe to kolejny wymóg: zalecana szerokość drogi dojazdowej to co najmniej 5–6 m, a promień skrętu dla pojazdów gaśniczych ok. 12 m. Należy zapewnić strefę manewrową oraz punkt dostępu do szybu wentylacyjnego i punktów zasilania hydrantów. W przypadku ograniczonego dostępu stosuje się rozwiązania techniczne, takie jak dodatkowe klapy serwisowe czy szyby dymowe na dachach. Dokumentacja powinna jasno wykazywać spełnienie warunków dojazdu i ewentualne odstępstwa.

W projektowaniu kubatury garażu przyjmuje się zwykle powierzchnię jednej miejscówki 2,5 × 5,0 m, czyli około 12,5 m2 wraz z dojściami i lukami manewrowymi. Piętro garażu z 100 miejscami to orientacyjnie 1 250–1 600 m2 w zależności od układu ramp i przejazdów. W takim przypadku strefy i systemy oddymiania trzeba projektować z uwzględnieniem wspomnianych powierzchni i liczby poziomów. Im więcej poziomów, tym surowsze wymagania separacji i zasilania awaryjnego.

Dokumentacja i zgodność z normami lokalnymi

Dokumentacja ppoż dla garażu obejmuje projekt techniczny z częścią bezpieczeństwa pożarowego, analizę gęstości obciążenia ogniowego, opis systemów oddymiania oraz protokoły odbioru instalacji. Należy dołączyć deklaracje zgodności materiałów i certyfikaty drzwi, klap oraz systemów wykrywania i gaśniczych. Procedury zatwierdzania przez rzeczoznawcę mogą trwać 30–60 dni; koszty ekspertyzy zazwyczaj wynoszą od 3 000 do 15 000 zł w zależności od skali inwestycji. Próby odbiorowe i pomiary wydajności są obowiązkowe przed użytkowaniem.

Po oddaniu do użytkowania dokumentacja eksploatacyjna powinna zawierać harmonogram przeglądów i instrukcje obsługi systemów ppoż. W przypadku awarii lub zmian instalacyjnych należy dokonać aktualizacji dokumentów i powiadomić rzeczoznawcę. Zalecane przeglądy: klapy i wentylatory co 6 miesięcy, drzwi ppoż. raz do roku, pomiary wydajności po modernizacjach. Koszty corocznych kontroli technicznych to zwykle 500–2 000 zł w zależności od zakresu.

W dokumentacji powinny się znaleźć m.in. karta rejestru instalacji, schematy wentylacji, certyfikaty materiałowe, protokoły prób oraz instrukcja awaryjna. Należy przygotować plan ewakuacji z oznaczonymi drogami ewakuacyjnymi i punktami zbiórki na zewnątrz budynku. Przy większych inwestycjach często zamawia się symulacje rozprzestrzeniania dymu i analizy CFD — koszt takiej analizy zaczyna się od 8 000–20 000 zł. Weryfikacja kompletności dokumentów odbywa się podczas odbiorów technicznych.

Przepisy przeciwpożarowe garaż podziemny – Pytania i odpowiedzi

• Pytanie: Jakie są podstawowe przepisy dotyczące garaży podziemnych pod kątem ochrony przeciwpożarowej?

  Odpowiedź: Przepisy obejmują wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej konstrukcji, ograniczeń gęstości obciążenia ogniowego, stref pożarowych oraz warunków bezpieczeństwa w projektowaniu i użytkowaniu garaży podziemnych. Dokumentacja projektowa musi uwzględniać obowiązujące normy, lokalne przepisy i praktyki kontraktowe.

• Pytanie: Czy klasa odporności pożarowej garażu podziemnego porównywana jest do budynków PM i jakie są warunki?

  Odpowiedź: Tak, klasa odporności pożarowej garażu powinna być traktowana podobnie jak dla budynków PM (produkcyjno magazynowych) o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2, o ile elementy wykonane są jako nierozprzestrzeniające ognia. Warunkiem jest zapewnienie nierozprzestrzeniających ogień elementów konstrukcyjnych i zabudowy.

• Pytanie: Co wpływa na ograniczenie rozprzestrzeniania ognia w garażach podziemnych?

  Odpowiedź: Kluczowe czynniki to odpowiednie zamknięcia, separacje pomiędzy strefami pożarowymi, użyte materiały oraz zastosowanie elementów ograniczających rozchodzenie ognia. Projekt powinien uwzględnić różnice między strukturami zamkniętymi a otwartymi/wielopoziomowymi i ich wpływ na rozwój pożaru.

• Pytanie: Co powinna zawierać dokumentacja projektowa w kontekście stref pożarowych i gęstości obciążenia ogniowego?

  Odpowiedź: Dokumentacja powinna odzwierciedlać założenia dotyczące klasy odporności pożarowej oraz spełnienie limitów gęstości obciążenia ogniowego dla analizowanych stref, a także uwzględniać aktualne normy, lokalne przepisy i praktyczne rozwiązania projektowe.